donderdag 9 januari 2014

De feestdagen voorbij



Aan Kerst ontkom je niet, zeker in Noorwegen. Ik geloof dat 'Jul' hier zo'n beetje de belangrijkste tijd van het jaar is. Weken tevoren al word je doodgegooid met alles wat met die feestdagen te maken heeft, en in dit land staat dan met stip op 1: eten!
Natuurlijk gaat het ook om kerstbomen, lichtjes, kerstversieringen, kerstliedjes en wat al dies meer zij. Natuurlijk puilen de winkels al lang voor december uit van de kerstspullen en zijn de huizen vanaf begin december versierd, maar de meeste aandacht gaat toch uit naar de kerstmaaltijd. Traditie voert hierbij de boventoon. En van tradities wordt, behalve misschien in de paar grote steden die het land rijk is, zelden afgeweken.

Eten met Kerst is vooral veel, vet en zout: 'ribbe' (vet varkensvlees, zoiets als spareribs), 'pinnekjøtt' (gezouten en gedroogde schapenribben), 'julepølse' (heel dikke witte worst, die aan elkaar hangt van vet) en 'lutefisk' (door zilte zeewind gedroogde vis uit noordelijke regionen) zijn de belangrijkste bestanddelen van een echte kersttafel. Daarbij horen dan meestal een puree van aardappels met koolraap, rode kool en een soort rijstepap als nagerecht. Ongetwijfeld ligt de oorsprong van deze traditie in de tijd dat Noorwegen een arm, voornamelijk boerenland was - en daarvoor hoef je niet ver terug in de geschiedenis. Zo'n 100 jaar geleden was Noorwegen, op Albanië na, het armste land van Europa...De winterzonnewende was waarschijnlijk niet alleen de datum van ommekeer in het seizoen, waarop het einde van de donkerte en de komst van het licht werd gevierd. Het zal ook de datum zijn geweest waarop 'het varken' werd geslacht en men zich tegoed deed aan de laatste, opgeslagen wintervoorraden.

We werden wel lichtelijk moe van de radio, in deze weken; alle programma's leken uitsluitend en voortdurend te gaan over eten, eten en nog eens eten, maar dan alleen over wat het echte, Noorse kerstmaal dient te zijn. Over drinken werd niet gerept, terwijl dat minstens zo gangbaar is, zeker met Kerst. Omdat het eten zo vet is, is het aan te raden om aquavit te drinken, want dat helpt, is het hardnekkige verhaal. Ja ja.

Het was geen witte wereld, deze Kerst, maar voor ons een betere dan die van vorig jaar, toen we enigszins verweesd zaten te bekomen van onze plotselinge werkloosheid. En ook al zijn we ons voortbestaan hier nog altijd niet zeker, dit jaar konden we ook een beetje meedoen met Kerst. Ballen in een boom, binnen, is geen goed idee met een jonge kat in huis, dus die hebben beneden in de winkeletalage geprijkt - oplettende lezertjes van een zeker bedrijf zullen herkennen waaraan we ze hadden opgehangen!

 
En voor bij de voordeur hebben we een paartje 'Julemus' aangeschaft, een jongetjes- en een meisjesmuis, gekleed in, zeg maar, kabouterkleren. Eigenlijk zijn het de kleren die de 'nisse' draagt, een sprookjesachtig soort kerstdwergje - maar die zegt ons niet zo veel. Aan de andere kant ontgaat ons het verband tussen Kerst en muizen volkomen, maar deze twee vonden we wel lief.
 



Van de traditionele kerstgerechten hebben we ons verre gehouden - we integreren waar dat maar kan, maar er zijn grenzen - behalve van pinnekjøtt, en die viel best mee. De schapenribbetjes moeten 12 uur weken in water en vervolgens op roostergewijs geplaatste berkenstokjes (de 'pinne') in een braadpan urenlang zachtjes worden gestoomd. Niet slecht. De botten hebben we gebruikt om bouillon van te trekken.

Even voor Kerst kwam Henks baas uit Skien, toch 3 kwartier hier vandaan, ineens op de koffie met een grote doos bonbons. En laat op de avond van 1e Kerstdag werden we verrast met bezoek van (Noorse) kennissen, met een fles aquavit onder de arm... 'Gezelligheid zit in een klein hoekje' hoorden we in een Nederlands radiospotje, en dat was helemaal waar, die nacht.

Met Oud & Nieuw hebben we ook maar eens een Nederlandse traditie opgegraven:

 
 
Het werden rare gedrochten, maar ze smaakten prima en riepen herinneringen op aan lang vervlogen tijden, toen ik zó klein was dat mijn postuurtje niet eens tot de deurknop reikte.
 
 
Trots met een schaal door mama gebakken oliebollen, een theedoek om mijn hoofd tegen de olielucht in mijn haar...
 
 
De tijd staat niet stil, zoveel is duidelijk.
Wij gaan het nieuwe jaar in met goede moed en boordevol plannen. 'Het is niet de materiële rijkdom die er toe doet', schreef ons een wijze tante van Henk, 'maar de kwaliteit van leven'. Zo is het. En voor iedereen die we niet persoonlijk hebben benaderd: een mooi, fijn 2014!
 


2 opmerkingen:

  1. Wat zien die oleibollen er lekker uit! Ik had geen puf om ze te bakken, maar miste ze wel.
    Die kerstmuizen hebben zeker van doen met Alf Prøysens musevisa. Een bekendste kerstlied over hoe een muizenfamilie zich voorbereid op de kerst en kerstavond vert. Google maar eens. Vrolijk deuntje. Veel succes dit jaar!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank voor de muizentip - en als je volgend jaar oliebollen wilt zak je toch gewoon af naar Drangedal? Ik bak ze voor je.

      Verwijderen